Odparzenia, pieluszkowe zapalenie skóry - przyczyny, objawy, leczenie

Odparzenia pieluszkowe, pieluszkowe zapalenie skóry – co to jest?

Odparzenia pieluszkowe to jedna z najczęściej występujących chorób zapalnych skóry wieku dziecięcego. Tarcie pieluszki, a także wilgotne i ciepłe środowisko pod nią panujące sprawiają, że skóra staje się bardziej podatna na działanie czynników drażniących pochodzących z zewnątrz. Do tych czynników należą drażniące składniki zawarte w kale i moczu. W efekcie, przedłużony kontakt z zawartością pieluszki sprawia, że skóra staje się czerwona i piekąca. Rozwija się stan zapalny. Dlatego tak istotne jest, żeby regularnie stosować maść ochronną przed odparzeniami, taką jak Bepanthen Baby, która oddzieli delikatną skórę dziecka od czynników powodujących podrażnienia.

Przyczyny powstawania odparzenia pieluszkowego

Pod szczelnie zapiętą pieluchą dzieją się rzeczy, które źle wpływają na skórę maluszka. Dlatego ten newralgiczny obszar musi być starannie pielęgnowany: dziecięcą pupę trzeba często myć, możliwie najczęściej wietrzyć i przy każdej zmianie pieluchy stosować odpowiednie preparaty do utrzymania higieny i ochrony1,2,6.

Czy wiesz, że…?

Nawet połowa niemowląt w pierwszych 12 miesiącach życia doświadcza pewnej formy odparzeń pieluszkowych6. Zmiany zapalne w okolicy pieluszkowej, z którymi rodzice zgłaszają się do lekarza, stanowią od 10 do 20% zmian skórnych ocenianych przez pediatrę i występują one głównie u dzieci pomiędzy 7. a 12. miesiącem życia1–3.

Szczególnie dotyczy to tych dzieci, które chorują z powodu biegunek, a także przyjmują przez dłuższy czas antybiotyki2. Przyczyna kłopotów jest oczywista: pod pieluszką brakuje powietrza, jest wilgotno i ciepło, kał i mocz nieustannie drażnią delikatny naskórek1. W efekcie pojawia się zaczerwienie (odparzenie pieluszkowe), a kiedy bariera ochronna skóry zostanie naruszona, wtedy wnikają w nią substancje drażniące, powodując zmiany chorobowe1–3.

Pierwsze objawy pieluszkowego odparzenia skóry – jak rozpoznać?

Początkiem odparzenia pieluszkowego jest niewielkie zaczerwienienie (rumień) w okolicy narządów płciowych i odbytu. Po kilku dniach może ono rozszerzyć się oraz zaostrzyć swój charakter, wymagając konsultacji lekarskiej1,2. Jeśli zignorujemy symptom rumienia, zmiany skórne zaostrzą się, a ryzyko rozwoju wtórnego zakażenia bakteryjnego lub grzybiczego znacząco wzrośnie2,3.

Jak leczyć odparzenia pieluszkowe?

Jeśli mimo przestrzegania powyższych zasad zaczerwienienie nie uległo zmniejszeniu po trzech dniach lub się nasiliło, należy zgłosić się do lekarza pediatry w celu lepszej diagnozy i wdrożenia innego sposobu leczenia1,3. Z uwagi na to, iż objawiające się podobnie reakcje skórne mogą być spowodowane zakażeniem bakteryjnym lub grzybiczym, jak również zaburzeniami w składzie naturalnej mikroflory skóry, przy ich wystąpieniu konieczne jest zasięgnięcie porady pediatry1–3. Lekarz może zdecydować o zastosowaniu leczenia antybiotykowego, przeciwzapalnego lub przeciwgrzybiczego oraz o ewentualnym wprowadzeniu kortykosterydu o słabej sile działania1–4.

Ważne:

- udaj się do lekarza pediatry, jeśli pomimo intensywnej higieny podrażnienie nie przechodzi po trzech dniach3;

- zgłoś się do lekarza, jeśli występują: krosty, pęcherze, grudki, miodowożółte strupy2;

- jaskrawoczerwone wykwity wraz z wysiewem grudkowo-krostkowym na fałdach skórnych mogą wskazywać na nadkażenie drożdżakami1.

Czy można zapobiec odparzeniom pieluszkowym?

Działania profilaktyczne stanowią podstawę działań mających na celu przeciwdziałanie rozwojowi odparzeń pieluszkowych.

- O pieluchach powinnyśmy myśleć nie tylko jako o produkcie jednorazowego użycia, ale też o ograniczonym czasie stosowania. Im młodsze dziecko, tym jego skóra jest delikatniejsza. Tak więc u noworodka pieluszkę trzeba zmieniać co godzinę, u starszych dzieci co 3–4 godziny i zawsze wtedy, gdy została mocno zabrudzona. Istotny jest dobór pieluszek o właściwych rozmiarach. Zarówno zbyt małe i ciasno zapięte, jak i te zbyt obszerne są niebezpieczne dla skóry, bo sprzyjają otarciom i odparzeniom1,2.

- Bardzo ważne jest prawidłowe oczyszczanie skóry. Chusteczki nawilżające powinny być raczej rozwiązaniem awaryjnym albo stosowanym do wstępnego mycia niż codziennym sposobem na zachowanie higieny. Skóra zabrudzona kałem powinna być za każdym razem umyta pod bieżącą wodą i z użyciem delikatnych płynów do mycia4.

- Umytą skórę trzeba dokładnie osuszyć, pamiętając o zagłębieniach fałdów skóry.

- Pupa jak najczęściej powinna być wietrzona3!

- Oczyszczoną i suchą skórę trzeba obficie posmarować preparatem pielęgnacyjnym – najlepiej nawilżającym i łagodzącym podrażnioną skórę. Stworzy to swoistą barierę chroniącą wrażliwą skórę niemowlęcia1,2,4. Według najnowszych zaleceń, należy unikać stosowania produktów o właściwościach antyseptycznych w codziennych czynnościach profilaktycznych6. Ich użycie powinno być zarezerwowane dla zdiagnozowanych nadkażeń grzybiczych i bakteryjnych w obszarze odparzenia.

- Jeśli maluch ma skórę ze skłonnością do atopii, właściwy dobór preparatów pielęgnacyjnych jest szczególnie istotny z uwagi na większe ryzyko podrażnień w przypadku stosowania niektórych detergentów2,4.

Pamiętaj – najlepszą metodą walki z rozwojem odparzeń pieluszkowych wg NHS (National Health Service – Państwowa Służba Zdrowia w Wielkiej Brytanii) jest profilaktyka, a powyższe zasady powinny być stosowane nie tylko w momencie zaobserwowania zmian skórnych, ale i przez cały okres pieluszkowania5.

Bibliografia

1 Wilmont A., Doboszyńska A. Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci. Pediatr Med Rodz 2012; 8: 272–274.

2 Czarnecka-Operacz M., Jenerowicz D. Pieluszkowe zapalenie skóry. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/skora/61801,pieluszkowe-zapalenie-skory (21.09.2017).

3 Horii K.A. Diaper dermatitis – UpToDate. Topic 5795 Version 19.0.

4 Czarnecka-Operacz M. W jaki sposób należy pielęgnować skórę okolicy pieluszkowej.
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/52305,w-jaki-sposob-nalezy-pielegnowac-skore-okolicy-pieluszkowej (07.10.2017).

5 NHS Choices. Nappy rash. http://www.nhs.uk/Conditions/pregnancy-and-baby/Pages/Nappy-rash.aspx (09.10.2017).

6 Atherton et al.: Irritant Diaper Dermatitis: Best Practice Management; SelfCare 2015;6(S1):1-11

CH-20230302-83